I. Tác giả, tác phẩm:

1. Tác giả:

Nguyễn Thi (1928 - 1968) là một trong những cây bút văn xuôi hàng đầu văn nghệ giải phóng miền Nam thời kì kháng chiến chống Mĩ. Quê của ông ở miền Bắc nhưng ông gắn bó sâu nặng với nhân dân miền Nam và thực sự xứng đáng với danh hiệu Nhà văn của người nông dân Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Văn của ông vừa giàu chất sống hiện thực, vừa phủ đầy sự dữ dội và ác liệt của cuộc chiến tranh, vừa đằm thắm trữ tình với ngôn ngữ phong phú, góc cạnh, đậm chất Nam bộ. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Thi là truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình”.

2. Tác phẩm:

Truyện ngắn Những đứa con trong gia đình là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Thi, được sáng tác năm 1966, trong những ngày chiến đấu ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ - cứu nước.

Truyện kể về Việt – một chiến sĩ giải phóng quân – chiến đấu dũng cảm, bị thương nặng và lạc đơn vị. Một mình nằm trên chiến trường, Việt ngất đi tỉnh lại nhiều lần. Mỗi lần tỉnh lại, Việt hồi tưởng về tuổi thơ của mình, về cảnh ông bà nội, cha mẹ đều chết vì kẻ thù man rợ; cảnh hai chị em giành nhau đi tòng quân để trả thù cho cha mẹ… Ba ngày sau, Việt được đồng đội tìm thấy và đưa anh vào điều trị tại bệnh viện dã chiến. Sức khỏe dần hồi phục, Việt cảm thấy chiến công mình chưa thấm gì với thành tích của đơn vị và ước mong của má.

II. Khái quát tác phẩm:

1. Nhân vật Việt:

- Việt là một thanh niên mới lớn, rất hồn nhiên, luôn giữ trong mình cái ná thun, cho tới khi đã vào bộ đội, “không sợ chết nhưng lại rất sợ ma, hay tranh giành với chị, đi chiến đấu vẫn mang súng cao su trong người…”.

- Việt có một tình yêu thương gia đình sâu đậm, rất yêu quý đồng đội, một tính cách anh hùng, tinh thần chiến đấu gan dạ, kiên cường. Trong anh có dòng máu của những con người gan góc, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, luôn ý thức được việc phải sống và chiến đấu để trả thù nhà, đền nợ nước, xứng đáng với truyền thống gia đình, cam đảm chịu đựng khi bị thương, tư thế luôn sẵn sàng chiến đấu dù đang bị kiệt sức, “còn nhỏ mà dám tấn công kẻ giết cha, xin đi tòng quân và chiến đấu rất dũng cảm…”.

2. Nhân vật Chiến:

- Nhân vật Chiến được xây dựng qua dòng hồi tưởng của nhân vật Việt làm câu chuyện trở nên chân thật và sinh động hơn.

- Chiến là một cô gái mới lớn, tính khí vẫn còn nét trẻ con nhưng cũng là một người chị biết nhường nhịn em, biết lo toan, tháo vát; vùa có những điểm giống mẹ, vừa có những nét riêng.

- Chiến căm thù giặc sâu sắc, gan góc, dũng cảm, lập được nhiều chiến công.

3. Điểm giống và khác nhau giữa hai nhân vật:

a. Điểm giống nhau:

- Họ cùng sinh ra trong một gia đình chịu nhiều mất mát đau thương (cùng chứng kiến cái chết đau thương của ba và má).

- Có chung mối thù với bọn xâm lược. Tuy còn nhỏ tuổi, chí căm thù đã thôi thúc hai chị em quyết tâm chiến đấu: phải trả thù cho ba má; họ có cùng một nguyện vọng: được cầm súng đánh giặc.

- Tình yêu thương là vẻ đẹp tâm hồn của hai chị em: giành nhau ghi tên tòng quân và sáng hôm sau trước khi lên đường nhập ngũ cùng khiêng bàn thờ má sang nhà chú Năm.

- Họ đều có những nét ngây thơ, có phần trẻ con: giành nhau bắt ếch nhiều hay ít, giành nhau thành tích bắn tàu chiến giặc và giành nhau ghi tên tòng quân.

- Cả Việt và Chiến đều là những chiến sĩ gan góc, dũng cảm.

b. Điểm khác nhau:

- Việt hiếu động, hiếu thắng, không chịu nhường nhịn, hồn nhiên phó mặc tất cả cho chị; nhưng đi bộ đội lại có tính cách anh hùng, tinh thần chiến đấu gan dạ, kiên cường.

- Chiến là chị, cho dù có lúc vẫn tranh giành với em nhưng cuối cùng vẫn nhường nhịn em. Chiến là cô gái đảm đang, biết lo toan, tháo vát.

3. Giá trị nội dung:

 Qua câu chuyện về những con người trong một gia đình nông dân Nam bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung với quê hương, với cách mạng, nhà văn khẳng định: sự hòa quyện giữa tình cảm gia đình và tình yêu nước; giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của ocn người Việt Nam, dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

4. Giá trị nghệ thuật:

- Tình huống truyện: Việt – một chiến sĩ Quân giải phóng – bị thương phải nằm lại chiến trường. Truyện kể theo dòng nội tâm của Việt, khi liền mạch (lúc tỉnh), khi gián đoạn (lúc ngất) của “người trong cuộc” làm câu chuyện trở nên chân thật hơn; có thể thay đổi đối tượng, không gian, thời gian, đan xen tự sự và trữ tình.

- Chi tiết được chọn lọc vừa cụ thể vừa giàu ý nghĩa, gây ấn tượng mạnh. Ngôn ngữ bình dị, phong phú, giàu giá trị tạo hình và đậm sắc thái Nam bộ.

- Giọng văn chân thật, tự nhiên, nhiều đoạn gây xúc động mạnh.