Bài 8: NHÂN SỐ CÓ BỐN CHỮ SỐ VỚI SỐ CÓ MỘT CHỮ SỐ

I. Tóm tắt lý thuyết

Muốn nhân số có bốn chữ số với số có một chữ số ta làm như sau:

Bước 1: Đặt tính theo cột dọc, thừa số thứ nhất là số có bốn chữ số, thừa số thứ hai là số có một chữ số. Thừa số thứ hai được đặt thẳng cột với chữ số hàng đơn vị của thừa số thứ nhất.

Bước 2: Nhân lần lượt từ phải sang trái, nhân thừa số thứ hai với từng chữ số của thừa số thứ nhất.

II. Bài tập minh họa

Bài 1: Đặt tính rồi tính.

1221 × 4                           2007 × 5                          810 × 8

 

1105 × 9                           1060 × 6                          2618 × 2

Lời giải:

Đặt tính sao cho các chữ số cùng hàng thẳng cột với nhau. Sau đó thực hiện nhân lần lượt từ trái sang phải

\[\frac{{ \times \begin{array}{*{20}{c}}{1221}\\{\,\,\,\,\,\,\,4}\end{array}}}{{\,\,\,4884}}\]	+ 4 nhân 1 bằng 4, viết 4   + 4 nhân 2 bằng 8, viết 8   + 4 nhân 2 bằng 8, viết 8   + 4 nhân 1 bằng 4, viết 4   Vậy 1 221 × 4 = 4 884
\[\frac{{ \times \begin{array}{*{20}{c}}{2007}\\{\,\,\,\,\,\,\,5}\end{array}}}{{10035}}\]	+ 5 nhân 7 bằng 35, viết 5, nhớ 3     + 5 nhân 0 bằng 0, thêm 3 bằng 3, viết 3   + 5 nhân 0 bằng 0, viết 0   + 5 nhân 2 bằng 10, viết 10   Vậy 2 007 × 5 = 10 035
\[\frac{{ \times \begin{array}{*{20}{c}}{810}\\{\,\,\,\,\,\,\,8}\end{array}}}{{\,\,6480}}\]	+ 8 nhân 0 bằng 0, viết 0   + 8 nhân 1 bằng 8, viết 8   + 8 nhân 8 bằng 64, viết 64   Vậy 810 × 8 = 6 480
\[\frac{{ \times \begin{array}{*{20}{c}}{1105}\\{\,\,\,\,\,\,\,9}\end{array}}}{{\,\,9945}}\]	+ 9 nhân 5 bằng 45, viết 5 nhớ 4   + 9 nhân 0 bằng 0, thêm 4 bằng 4, viết 4   + 9 nhân 1 bằng 9, viết 9   + 9 nhân 1 bằng 9, viết 9   Vậy 1 105 × 9 = 9 945
\[\frac{{ \times \begin{array}{*{20}{c}}{1060}\\{\,\,\,\,\,\,\,6}\end{array}}}{{\,\,6360}}\]	+ 0 nhân 6 bằng 0, viết 0   + 6 nhân 6 bằng 36, viết 6 nhớ 3   + 6 nhân 0 bằng 0, thêm 3 bằng 3, viết 3   + 6 nhân 1 bằng 6, viết 6   Vậy 1 060 × 6 = 6 360
\[\frac{{ \times \begin{array}{*{20}{c}}{2618}\\{\,\,\,\,\,\,\,2}\end{array}}}{{\,\,5236}}\]	+ 2 nhân 8 bằng 16, viết 6 nhớ 1   + 2 nhân 1 bằng 2, thêm 1 bằng 3, viết 3   + 2 nhân 6 bằng 12, viết 2 nhớ 1   + 2 nhân 2 bằng 4, thêm 1 bằng 5, viết 5   Vậy 2 618 × 2 = 5 236

 

Bài 2: Tính nhẩm

a) 10 × 2                                         b) 20 × 4

    200 × 2                                            100 × 4

2 000 × 2                                         1 000 × 4

Lời giải:

a) Ta có: 1 chục × 2 = 20 chục   Vậy 10 × 2 = 20       2 trăm × 2 = 4 trăm   Vậy 200 × 2 = 400       2 nghìn × 2 = 4 nghìn   Vậy 2 000 × 2 = 4 000

b) Ta có: 2 chục × 4 = 8 chục   Vậy 20 × 4 = 80       1 trăm × 4 = 4 trăm   Vậy 100 × 4 = 400       1 nghìn × 4 = 4 nghìn   Vậy 1 000 × 4 = 4 000

 

Bài 3: >, <, =

a) 1 090 × 9  .?.  1 020 × 9

b) 2 × 2 000 × 5  .?.  2 000 × 2 × 5

c) 2 500 × 2  .?.  (200 + 5 000) × 2

Lời giải:

a) 1090 × 9 > 1020 × 9 (vì hai phép tính có cùng thừa số 9, mà 1090 > 1020)

b) 2 × 2000 × 5 = 2000 × 2 × 5 (vì hai phép tính có thừa số giống nhau)

c) Ta có: 200 + 5000 = 5200, bài tập đưa về so sánh 2500 × 2 và 5200 × 2

2500 × 2 < (200 + 5000) × 2 (vì hai phép tính có thừa số 2 giống nhau và 2500 < 5200)

Bài 4: Trong kho có 50 000 kg thóc. Người ta dùng 8 xe để chuyển thóc trong kho đến cửa hàng. Biết mỗi xe chở 2000 kg gạo. Hỏi trong kho còn lại bao nhiêu ki-lô-gam gạo?

Lời giải:

Tóm tắt Có: 50 000 kg gạo Chở: 8 xe Mỗi xe: 2000 kg Còn: … kg gạo?

Bài giải Số ki-lô-gam gạo đã chở đến cửa hàng là: 2000 × 8 = 16 000 (kg) Số ki-lô-gam gạo còn lại trong kho là: 50 000 – 16 000 = 34 000 (kg) Đáp số: 34 000 ki-lô-gam gạo

 

III. Luyện tập

Bài 1: Đặt tính rồi tính.

\[\begin{array}{l}2023\,\, \times \,\,3\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,1989 \times 6\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,2000 \times 5\\1109\,\, \times \,\,2\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,3337 \times 3\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,2100 \times 8\end{array}\]

 

Bài 2: Tính nhẩm

\[\begin{array}{l}1879\,\, \times \,\,8\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,2791 \times 2\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,7291 \times 3\\2901\,\, \times \,\,5\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,2201 \times 4\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,4301 \times 7\end{array}\]                                                                               

Bài 3: >, <, =

a) 3 030 × 9  .?.  2 010 × 9

b) 7 × 1 000 × 1  .?.  1 000 × 3 × 7

c) 7 500 × 4  .?.  (800 + 7 000) × 4

Bài 4: Trong một kho gạch có 5 000 viên gạch. Người ta dùng 4 xe để chuyển gạch trong kho đến khu xây dựng. Biết mỗi xe chở 500 viên gạch. Hỏi trong kho còn lại bao nhiêu viên gạch ống?